90 jaar Schola Cantorum Gent : een springlevende eeuwenoude traditie
De Schola Cantorum heeft in Gent een eeuwenoude opdracht die ook vandaag de dag nog wordt nageleefd. Een schola cantorum is van oorsprong een (jongens-)koor dat de godsdienstbeoefening in de Rooms-Katholieke Kerk begeleidt. Het eerste koor met de naam ‘schola cantorum’ werd vermoedelijk opgericht in het jaar 334 door Paus Silvester I. Vaak was een scola verbonden aan een kathedraal of abdij, waarbij zij enkel gregoriaanse gezangen studeerden. De stichtingsdatum van de Gentse Schola Cantorum is niet bekend, maar de oudste sporen in stadsrekeningen leiden tot het begin van de 15de eeuw. De Schola Cantorum werkte waarschijnlijk onafgebroken door, tot de aantrekkingskracht verminderde ten gevolge van de veranderende politieke, sociale en economische structuren in het begin van de 19de eeuw.
Liturgische opdracht en concertwerking
In 1928 werd de oude traditie van de Schola Cantorum hersteld, met knapen van het Sint-Lievenscollege en een mannenkoor van seminaristen en leken uit de stad. Sinds de jaren 1970 is het koor gemengd en bestaat het vooral uit liefhebbers, al dan niet muzikaal geschoold. Prioritair in de opdracht van het koor was steeds de opluistering van vieringen in de Sint-Baafskathedraal op hoogdagen en uitzonderlijke liturgische vieringen, zoals aanstellingen en begrafenissen van bisschoppen. Ook vandaag blijft de Schola Cantorum trouw aan deze opdracht. Een uitzonderlijke viering waaraan het koor meewerkte was de staatsbegrafenis van Wilfried Martens in oktober 2013. Voor de vieringen in de Sint-Baafskathedraal wordt geput uit een grote waaier gregoriaanse gezangen en meerstemmige sacrale werken uit alle periodes en genres van de westerse koormuziek.
Jaarlijks in mei organiseert de Gentse schola een groot jaarconcert. De voorbije jaren bracht het koor onder meer Coronation Anthems en Messiah van Händel, Funeral Sentences van Purcell, Requiem van Fauré, Ein deutsches Requiem van Brahms, etc. Hiervoor werkte het koor samen met Edward De Geest, organist-titularis van de kathedraal, met het orkest Nuova Sinfonia Gandavense en met enkele bevriende koren. In de kerstperiode wordt er meestal ook een kerstconcert gezongen. Op voorbije programma’s stonden onder meer Missa Criolla van Ramirez, A ceremony of carols van Britten, Weihnachtsoratorium van Bach, Oratorio de Noël van Saint-Saëns etc.
Vele generaties zangers
Al die jaren heeft de Gentse Schola Cantorum vele jonge mensen in een aangename en vriendschappelijke sfeer in contact gebracht met oude en hedendaagse koormuziek. Beroemde muzikanten zoals onder andere René Jacobs, Lieven Termont, Norbert Detaeye en Zeger Vandersteene deden hun eerste koorervaring op in de Schola Cantorum. Ook jonge talenten die vandaag opgang maken zoals Lieselot De Wilde (Bel Ayre) en Bart Uvyn (Utopia-Ensemble) hebben een Schola-Cantorumverleden.
Sinds november 1999 wordt de Schola Cantorum geleid en begeesterd door pianist-dirigent en kapelmeester van de Gentse kathedraal, Filip Martens. Filip Martens genoot zijn opleiding aan het Lemmensinstituut te Leuven, en aan het Tsjaikovski-conservatorium te Moskou. Momenteel is hij als begeleider verbonden aan het Lemmensinstituut en aan de Kunstacademie te Eeklo.
Vandaag wordt de Schola Cantorum gevormd door een vijfendertigtal gemotiveerde zangers van vijfentwintig tot pakweg vijfenzestig jaar. Ondanks een tijdsgeest waarin kerkbezoek tanend is en meerdere kerkkoren kampen met een gebrek aan jonge frisse instroom, overleeft Schola Cantorum Gent met een gezonde mix van leeftijden, nieuwkomers, blijvers en vertrekkers. ‘Het door volhardend werken bereikte niveau geeft veel energie, en doet de voorafgaande inspanningen vergeten’, getuigt een zanger. ‘De kennismaking met een repertoire dat anders ongekend zou blijven is telkens weer verrassend. Je meester maken over de muziek en de melodieën, die vaak eeuwenoud zijn, is niet altijd evident, maar de voldoening is telkens groot.’ De wervingsslogan van het koor is dan ook Zin in Zang!
